Tradycje barbórkowe – Karczma piwna

Wielkimi krokami zbliża się, obchodzone nieprzerwanie w kultywującym tradycje górnicze Wałbrzychu górnicze święto "Barbórka". Jego częścią będzie tzw Karczma piwna wywodząca się z tradycji spotkań gwarków w najstarszych uczelniach górniczych Europy (XVIII–XIX w.). „Pochód lisów” i „skok przez skórę” otwierają zazwyczaj nieoficjalną, biesiadną część zebrań przy kuflu.

Tradycja „karczmy piwnej”, spotkania po roku ciężkiej pracy pod ziemią, wiąże się przede wszystkim z obchodami święta patronki górników – św. Barbary. Należy ona do najbardziej czczonych świętych chrześcijańskich. Patronką górników została prawdopodobnie w XIII lub XIV w., pierwotnie na ziemiach czeskich (kopalnia srebra w Kutnej Horze).

W XVII i XVIII w. obrali ją za patronkę w godzinę śmierci również górnicy polscy. Z 1646 roku pochodzi słynna figura św. Barbary w kościele na kieleckiej Karczówce, wykuta z jednej bryły galeny, a z roku 1689 – rzeźba zachowana w kopalni soli w Wieliczce.

Uroczystość Karczmy piwnej rozpoczyna się „pochodem lisów” i „skokiem przez skórę” z udziałem młodych górników. Później przychodzi pora na nieskrępowaną zabawę, cięte dowcipy i śpiewy, a całość odbywa się w atmosferze braterskiej równości, choć z zachowaniem należytego szacunku dla wieku i zasług.

Rozwinięciem zwyczaju spotkania przy kuflu wydaje się aktualnie nowy zwyczaj „combru babskiego”, gdzie z kolei obecność mężczyzn powinna być wykluczona. Oczywiście uczestnicy tradycyjnej „karczmy” i uczestniczki „combru” mogą się spotkać – jeśli imprezy te odbywają się blisko i w tym samym czasie – po ogłoszeniu tzw. „anarchii piwnej”.

Tradycyjne święto „barbórki” obchodzone jest w kopalniach na ziemiach polskich w dniu św. Barbary (4 grudnia) od połowy XVIII w. Nieco później narodziła się tradycja świeckiej części obchodów, „cywilizująca” górnicze zwyczaje spędzania czasu przy piwie – napoju powszechnego i taniego, zastępującego nierzadko obfity posiłek.

Bardzo ważnym elementem Karczmy piwnej są okazjonalne kufle piwne. W każdym szanującym się zakładzie górniczym na długo przed Barbórką dokonywany jest wybór producenta i formy kufla. Co roku kufel powinien być inny. Zawsze – bez względu na materiał, kształt i wielkość kufla – musi być podana data uroczystości gwareckiej (np. „Barbórka 2015”) i nazwa instytucji organizującej karczmę piwną.

Każdy kufel staje się oczywiście własnością uczestnika spotkania gwarków, z tego wynika potrzeba pilnowania go przed „zmianą” właściciela, bądź uszkodzeniem. Tworzywo kufli to szkło przezroczyste lub ciemne, metal, masy ceramiczne, czasem również kompozycje tych tworzyw.

W tym roku Stara Kopalnia zaprasza na Karczmę Piwną do Łaźnia Łańcuszkowej, w piątek 4.12.2015, o godzinie 15:30, natomiast Babski Comber odbędzie się w Klubie Muzycznym Montownia, też w piątek 4.12.2015, o godzinie: 17:00.